خان طلا دات کام

نگاهی به تاریخ شهر لنده در خانطلا دات کام.

نام قدیمی شهر  لنده "مهنه" بود، که قدمت آن بسیار زیاد و البته کاملا مشخص نیست.

این شهرستان در گذشته به مرکز ثلاث عشایر بهبهان معروف و زیر نظر فرمانداری بهبهان اداره می‌شده و تا قبل از پیروزی انقلاب، حاکمان و خوانین بسیاری در آن به حکومت پرداختند.

بقایای قلعه حکومت خوانین در بخش ثلاث (نام قبلی بخش لنده) از آثار تاریخی لنده می‌باشد.

این بخش قبل از تاسیس و تشکیل استان کهگیلویه و بویراحمد در سال 1305 به بخش ثلاث بهبهان شهرت داشته و بسیاری از نقاط مختلف شهرستان‌های کهگیلویه و بهمئی را شامل می‌شد.

شهرستان لنده به مرکزیت شهر لنده در این استان جزء اولین‌هاست و باید به احداث نخستین مدرسه استان(مدرسه اردیبهشت)، نخستین هنگ ژاندارمری، نخستین مرکز ثبت احوال، ثبت نخستین شناسنامه استان در سال 1309 و نخستین مرکز شهرنشینی در استان اشاره کرد که این امر خود گویای قدمت و وسعت این بخش است.

لنده در فرهنگ عمومی

در فرهنگ عمومی از معنای لنده به عنوان مکان گود و عمیق نام برده می‌شود که این به دلیل پایین بودن ارتفاع این شهر نسبت به مناطق پیرامونش می‌باشد.

در تصاویر این واقعیت به وضوح قابل مشاهده ‌است.

لنده از قدیمی‌ترین بخش‌های این استان بوده به گونه‌ای که از سال 1305 تاکنون دارای بخشداری و بیش از 32 بخشدار و یک فرماندار را پذیرا بوده است.

در آخر عرض کنم که در حال حاضر شهر لنده مرکز ایل طیبی میباشد.

#بدرقه مجتبی #ایلات لر #طیبی ها #خانطلا دات کام #کهگیلویه #لنده

خانطلا دات کام، معرفی پیشگامان پژوهش در شناخت پهنه بهمئی در دوران قاجار و پس از آن که توانستند به درون مناطق مختلف بهمئی راه یابند:

۱-هنری لایارد

بهمئی ها یکی از بزرگترین ایلات کهگیلویه می باشند.

۲-بارون دوبد

در سالهای ۱۸۴۰-۱۸۴۱/ ۱۲۵۶-۱۲۵۷ در ایران بود. اون از طریق جنوب غربی بهمئی از راه بهبهان به تشان و از راه امام زاده بابااحمد به طرف تنگ ساولک(سروک)بهمئی جنوبی (بهمئی احمدی) می رود تا آثار باستانی تنگ را مشاهده نماید.

۳-حاج میرزا حسن حسینی فسائی:

پس از لایارد انگلیسی و بارون دوبد روسی که همزمان ماموریت هایی را در منطقه ی خوزستان انجام می دادند، اصیل ترین اطلاعات پهنه ی بهمئی و شناخت عشایر بهمئی را حاج میرزا حسن فسایی در تاریخ فارسنامه ناصری به دست میدهد.

۴-دکتر بهمن کریمی:

حدود چهل سال پس از چاپ و انتشار تاریخ فارسنامه ناصری دکتر بهمن کریمی در سوم آذرماه ۱۳۱۴ شمسی از بهبهان به دهدشت و با همراهی محمد حسین خان بهمئی از دهدشت برای مشاهده آثار باستانی تنگ ساولک(سروک) حرکت کردند.

۵-محمود باور:

در کتاب کوه گیلویه و ایلات آن، در قسمت مربوط ایل بهمئی را به دو بخش احمدی و مهمدی تقسیم کرد و در تقسیمات طایفه ای بهمئی ها را به سه قسمت:

۱-مُهمدی

۲-احمدی

۳-علاءالدینی

تقسیم نموده است و برای هر قسمت شجرنامه ی مستقلی از خوانین آنها تهیه و نام تیره های هر سه قسمت را به همراه نام کلانتر ذکر نموده.

۶-منوچهر ضرابی:

ششمین پژوهشگری که در سال ۱۳۴۰ شمسی اطلاعاتی از درون کهگیلویه به ویژه از بویراحمدی ها و بهمئی ها به دست می دهد، که بهمئی را از لحاظ تقسیمات ایلی(بهمئی احمدی ، بهمئی مهمدی ، بهمئی علاءالدینی ، نام رده ها ، سردسیر و گرمسیر ، و رویدادهای درون ایلی را بیان می دارد.

۷-علی بلوکباشی:

بلوکباشی در مهرماه ۱۳۴۴ درباره شناخت اجتماعی و اقتصادی بهمئی ها در پانزده صفحه منتشر نمود` که در صفحات مختلف متن، یک نقشه ی مقدماتی کروکی مانند، بیست تصویر محلی و دو شجره ی ایلی با ارزش به دست می دهد.

۸-احمد اقتداری:

پژوهش در شناخت خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد.

۹-دکتر نادر افشار نادری:

کارهای پژوهشی در سرزمین بهمئی منطقه ی لیکک ، قلعه نجف ، مال ملا گُنگه.

10-ادوارد ویلیام چالز نوئل

گزارشی از تحولات کهگیلویه و بختیاری(سفرنامه بهمئی) در جنگ جهانی اول.

#مجتبی #بدرقه خانطلا دات کام #قوم‌لر #ایلات بهمئی #ولات‌بهمئی

من ‌یک ‌لر ‌هستم

متن همبستگی در خانطلا دات کام

من از تبار سربدارانم ،وارث صلابت دنا،غرور واصالت بلوط،یکرنگی وسخاوت آسمان

مجنون پر کُنار ودلبسته ی قوس وقزح،گلیم وگَبه ی هفت رنگ نو عروس ایل ،سرمست از بوی پونه وجاشیر کوگُل،مدحوش ماشه ی برنوی سردار مریم و کی لهراسب ،سرسپرده ی معصومیت کهن وعاشقانه های دختر کدخدای سردسیر وخان زاده ی گرمسیر .

آری من یک لر هستم واین برایم مهم وگران سنگ است .

آنسان که نوای نای دستپاک ، زنگنه و رزمجو  ونی کبک شیخ علی مراد را ترجیح میدهم به سمفونی های بتهون و اِستراوینسکی و آنسان که فلسفه را در دکلمه های حسین پناهی می جویم نه نوشته های بی بنیان هِگل ونیچه ،شعرها ودکلمه های رسول سنایی و آزاد نوشته های کی عطا بویر احمدی را ترجیح میدهم به فلسفه بافی نویسندگان خودباخته ی غرب وشرق ..

آنسان که :《برای من خوردن یک فنجان چای داغ در کومه ننه قمر وسط تنگ ماغر هزار بار خواستنی تر از لم دادن در سواحل مالدیو و مدیترانه است 》

آری برادر !هنر یعنی نقش برجسته های تنگ سروک ،چهار طاقی خیر آباد ،وجامانده های بلاد شاپور نه کمپزیسیون شماره پنج کاندینسکی و نقاشی لبخند ژکوند 

آری !اسطوره های استعمارستیز ایل من سردار اسعد ،خداکرم خان بهمئی ،کی لهراسب وکی سرمست هستند نه چگوارا وفیدل کاسترو ..

شیرزنان ایل من از بی بی مریم بختیاری ،بی بی خانم بهمئی(همسرخداکرم خان)وبی بی اقدس بویر احمدی سرمشق می گیرند نه از آنجلینا،آشواریاو جنیفر لوپز 

آری من یک لر هستم از دیار طبیعت ،فرزند خلف وهمیشه سرافراز تاریخ...

نویسنده :فرهاد دانایی

#لر #ایلات لر #خانطلا دات کام #بهمئی #الیمایی #ایلام #ماغر #ساولک

در این پست خانطلا دات آی آر به توضیح مختصری درباره تیره علاءالدینی و در آخر به وجه تسمیه این تیره می پردازد.

علاءالدینی ها چه کسانی بودند؟

اجداد این طایفه بهمئی متولیان معابد مقدس ایرانیان باستان یعنی تزنگ و معبد ایلاء (اَلا) یعنی(والا و بلند) بودند. اینان از دوران باستان بر ارتفاعات و بلندی ها عبادت می کردند: درست بمانند طایفه استارکی در بختیاری که آنها هم بر بلندی ها (ایستر یا همان استار) یعنی ستاره مقدس را عبادت می کردند و لذا به آنها ایسترکی می گفتند.

به همین روال علاءالدینی را می توان قدیمی ترین مومنان ایران از دوران باستان دانست. چون در ارتفاعات آلا و اَلا عبادت می کردند. همیشه از قدیم فرزندی را از خود بنام (اَلا-علاء-علاد و غیره) نامگذاری می کردند. شیخ ها از این طایفه مومن اشتیاق یافته اند.

در زمان اتابکان لر هم طایفه ای نیز وجود داشت بنام علاء که جناب علیرضا خلیفه زاده نویسنده کتاب هفت شهر لیراوی این طایفه را به رودخانه علاء امروزی در سرزمین بهمئی ربط داد.

علاالدینی ها از دهه چهل تا نود:

تیره علاالدینی از بزرگترین تیره های ایل بهمئی است. 

علاالدینی ها در دهه چهل بالغ بر 2900 خانوار بودند که  تا قبل از انقلاب بیشتر در مناطق کوهستانی و جاهای صعب العبور سکونت داشتند و بهمین دلیل این تیره از جنگجویان کوهستان و ماجراجویان ایل بهمئی می باشند. اما بتدریج به مکانهای شهری و روستایی مهاجرت نمودند.

جمعیت آنها بسیار زیاد و گسترده است.: تیره های علاالدینی هم اینک در روستاهای سردو - چل سرخ-چهار دره-پوتو-آبگرمک-ابوالفارس-تنگ چویل-ماوی-علا-دره زرد-رودزیر -ممبی -رود تلخ...و نقاط دیگر سکونت دارند.

تعدادی از تیره های بزرگ علاالدینی به شهرها و مناطق همجوار مانند بهبهان - رامهرمز - باغملک - امیدیه - گچساران - آقاجری - جایزان مهاجرت و اسکان نمودند.

علاالدینی به طوایفی چند منشعب می شود: از جمله طایفه های شیخ - محمدی - خواجه امیری - نم طلایی - قنبری - میراحمدی و طوایف کوچکتری که هم پیمان بعضی طوایف مذکورند. تیره علاالدینی به صداقت و دور اندیشی معروف هستند.

این طایفه بزرگ که از تیره مهمدی و ایل بزرگ بهمئی هست یکی از بزرگترین طوایف ایران است که در دوران زندیه قدرت سیاسی فراوانی داشتند.چرا که با بزرگان حکومت ارتباط تنگاتنگی داشتند.و همچنین در دوران جنگ جهانی دوم نیز توسط المانی ها به دلیل قدرت ژنتیکی علاءالدینی ها برای احیای نسل المان مهاجرت کرده‌اند.آنان به عهد و پیمان خود بسیار مقید می باشند.آنان در دوران حکومت پهلوی در مقابل رضا خان یکی از بزرگترین قیام های لر را رقم زدند و رشادت های بزرگی از خود بروز دادند و تعداد زیادی مردان سلحشور خود را در آن قیام از دست دادند.

در آخر؛

وجه تسمیه علاءالدینی: بسیار عظیم و بزرگ است اینان از بزرگان دین بوده اند و اگر (علا) را به معنای بزرگ بگیریم یعنی (بزرگ دینان) و اگر (الا) را بمعنای (بلند) بگیریم یعنی آنان که در حکومت الائیم(ایلام) از بلندمرتبهه های دینی بودند و در کوهستانهای بلند و رفیع عبادت می کردند.

گرد آورنده: مجتبی بدرقه

منابع:

کتاب هفت شهر لیراوی - کتاب شهریاران جنوب - ایل ناشناخته عبدالله شهبازی پژوهشی در کوه نشینان فارس سال ۱۳۶۶- تحقیقات نویسنده متن-عبدالله شهبازی شناخت ایلات و عشایر سال ۱۳۶۹.

خانطلا دات کام، بسیاری از مواهب طبیعت دربین ایل و عشایر نماد های خاصی داشتند چه بسا آهنگسازان ایلی در وصف این نمادها یار یار های زیبایی سرودند.

۱-چویل  نماد سرسبزی ، طراوت و خرمی و مهم تر پاکی و نازکی   

چویله وه دس بکنم وه دندون کنم

 پاک   

بنمش زیر زلفلت تا نگره خاک

۲-کلوس یا کرفس نماد عطر و بوی خوش و نماد غم در هجرگل

چی کلوس نر کلوس وه  نر ایورایم   

 فکر دوریته ایکنم چاره ای ندارم

۳-کاوگ یا کبک نماد معشوقه و الهه ی زیبایی

کوگم از ممسنی شاهینم وه لیراو

دیدمشون وه ماربید تی یک ایخرن  آو

۴-بلی یا بلوط نماد استقامت و تغییرفصول

بلی چینون اومدی خوم نبیدم 

کی خدا طاقت بده سال دیه ریته بوینم

۵-شوار یا کیکم نماد عقیمی و نداشتن سود و فایده

چی کیکم بی ثمرم چی داری سایه دارم   

چی چویل سوز خرمم چی کلوس مایه دارم

۶-سرو کوهی یا  اوول  نماد عاشق که در هجرمعشوق از درون میسوزد و هر  چندسالی بطور ناخودآگاه درون  زبانه میکشد 

چی اوول از من سرا  وا همه دیارم   

فکر دوریته ایکنم تش از خوی  ورارم

۷-گپی یا کبوتر عشق  نماد رسیدن فصل بهار و دلتنگی عید نوروز

وه  گپی تو مخون دل ایما وه تنگه

هِنگمه خوندن تو زمین سِهه یرُنگه.

#یاریارهای لری بهمئی #خانطلا دات کام #فرهنگ ایل #اتحاد لرهای بهمئی